Tác phẩm lấy bối cảnh thời Tống Triết Tông giai đoạn đánh dấu chế độ phong kiến Trung Quốc chuyển từ thịnh sang suy. Sáu nước: Lý, Tống, Liêu, Kim, Yên  lúc thì liên kết đồng minh, lúc lại nhòm ngó, thôn tính lẫn nhau. Trong mớ bòng bong mâu thuẫn ấy, nổi bật lên xung đột hai nước Tống - Liêu với đỉnh điểm tập trung vào KIều Phong (nay là Tiêu Phong)  - nhân vật có số phận tận cùng bất hạnh và nhân cách tuyệt vời cao thượng. Có thể nói, Thiên Long Bát Bộ đã vượt qua giới hạn của tiểu thuyết lịch sử truyền thống, đồng thời cũng vượt qua giới hạn của tiểu thuyết võ hiệp, làm nên đỉnh cao trong sự nghiệp của Kim Dung.